Wonen en werken – zo word je eigen aan een land. Met vrijwilligerswerk kun je de Russische samenleving het snelst binnenkomen zonder te emigreren. Natuurpracht en levensschool van overleving is inbegrepen. Bovendien bereik je zo ook nog een goed doel. Dat is een onverslaanbare cocktail van persoonlijke groei, passie en avontuur: wie weet, misschien keer je nog eens terug in de winter?
Vrijwilligerswerk is niet nieuw in Rusland. In de Sovjettijd werd het echter soms niet te vermijden, niet helemaal vrijwillig dus, gewoon onbetaald. Onbetaald blijft het ook vandaag in de vergelijking met pakweg België, waar vrijwilligers een recht hebben op een stimulerende vergoeding. Maar in Rusland kun je altijd rekenen op een gratis logeerplaats en lekker eten in plaats van geld, wat al heel wat kosten en moeite spaart op reis.
Boeren, natuurparken, wetenschappers, hele branches zoeken hulp om gewoon te kunnen blijven bestaan. Een vrijwilliger is geen extraatje in Rusland wel een echte held en je kan ongetwijfeld een warme en aangrijpende ontvangst verwachten.
Je visa en vervoer moet je toch zelf (laten) regelen en betalen.
In Godsnaam
De oudste vrijwilligersorganisaties ter wereld zijn de kloosters. Bij de Russisch-Orthodoxe kloosters heeft de vrijwillige arbeid een officieel statuut. De kerkslavische benaming van een kloostervrijwilliger is ‘troednik’, van het Russische ‘troed’ – ‘arbeid’.
* Meer foto’s uit Russische kloosters
Een troednik krijgt eten en een slaapplaats: een bed in een gemeenschappelijke kamer of soms een kamer in een huisje of een hutje, afhankelijk van het klooster. Voor meer privé ruimte moet je echter niet naar het rijkste, maar naar het armste klooster zoeken, één die bijna niemand bereikt.
De verblijfsduur varieert ook, en het is weer in de meest vergeten hoek waar je de meeste vrijheid en keuze zal vinden. Daar is je hulp misschien ook meer nodig.
Voor alle details moet je bij het klooster zelf informeren, er zijn geen algemene regels. Zoek naar de contactgegevens via temples.ru, trouwens, ook een vrijwilligersproject. Open bronnen of de officiële website van het Russische patriarchaat zijn ook goede zoekopties.
Een troednik maakt deel uit van de kloostergemeenschap en leeft dus de huisregels streng na. Het grootste verschil met een monnik is dat een troednik op elk moment mag vertrekken.
Gewone pelgrims worden ook regelmatig gevraagd om te helpen met bijvoorbeeld schoonmaak, maar het is ook vrijwillig.
Zou je dat liever puur zakelijk houden, vraag maar of gewone vrijwilligers ook worden ontvangen. Het Valaam klooster bijvoorbeeld maakt een duidelijke onderscheiding tussen ‘troednik’ en ‘vrijwilliger’ – of ‘volontjor’ in het Russisch.
Wetenschappelijk graven
Archeologen hebben elk jaar fysieke hulp nodig met – verstandig! voorzichtig! – graven. Er wordt alleen in de zomer gewerkt. In de winter worden de objecten vaak terug onder de grond gelegd om ze beter te kunnen bewaren. Ja, eerst graaf je een wetenschappelijke sensatie uit en later graaf je haar weer in, om het volgende seizoen alles opnieuw te herhalen… Werk genoeg.
Vrijwilligers wonen samen met wetenschappers en studenten archeologie in hun kamp, soms echt ver van de moderne beschaving. De universiteiten geven bijna niks uit, daarom is het leven in het kamp niet gratis: het kost ₽ 500 (ongeveer € 8) per dag voor de nieuwkomers en ₽ 400 voor de vrijwilligers uit de vorige seizoenen. Voor dit geld krijgt men nog twee warme maaltijden per dag en vervoer naar de werkplaats.
Je tent moet je ook meenemen, maar als het niet mogelijk is vraag gewoon dat het kamp een gastentent voorziet voor jou. Natuurlijk mag je ook apart wonen, maar dan moet je zelf zorgen voor je transport.
Wetenschappers organiseren nog avondlezingen over te onderzoeken objecten en periodes, zo graaf je je echt diep in je vak. De sfeer is ook heel speciaal en charmant, want hier ontmoet je mensen die houden van kennis en cultuur en bereid zijn om er hard voor te werken: intelligente, idealistische en sterke. Het is echt Geek-paradijs, en dan nog met een drankje ’s avonds aan een gezellig vuurtje…
De eerstvolgende expeditie begint 1 juli.
Groene vingers
Het jaar 2017 is officieel uitgeroepen tot het jaar van ecologie in Rusland, zo is het aan het licht gekomen dat bijna elk natuurpark (‘zapovednik’ in het Russisch) in het land nood heeft aan hulp van vrijwilligers. Hier kun je zelf kiezen een regio en een park dat je wil helpen uit de lijst.
De grootste natuurparken zoals de Bajkal-zapovednik hebben al uitgeteste samenwerkingsprogramma’s en verblijfplaatsen voor vrijwilligers. Het is zeker een schone kans om een van de prachtigste plekken op de planeet te bezoeken en met eigen handen nog mooier te maken.
De Great Baikal Trail ontwikkelt een netwerk toeristische routes in de taiga en heeft vrijwilligers nodig, zowel op kantoor als op pad.
De Koerse Schoorwal aan de Baltische zee in Kaliningrad oblast ligt het dichtst bij de EU maar ontvangt alleen groepen van minstens 10 vrijwilligers met eigen vervoer.
Wees toch bereid dat de infrastructuur van de parken ook aan tekorten en gebreken lijdt, maar misschien zal je het ook in orde brengen.
Boeren en buren
Na de val van de Sovjet-Unie en het einde van ‘kolсhozy’, of de collectieve boerderijen, is een lange agonie van Russische dorpen begonnen. Maar nu de duurzaamheid een prioriteit in de hele wereld is geworden, krijgt de landbouw in Rusland ook eindelijk een ondernemingsboostje.
Zo zijn al 662 Russische boerderijen ingeschreven bij WWOOF: deze organisatie ondersteunt het zogenaamde ‘agrarische toerisme’ en helpt boeren, die organische en ecologische voeding produceren vrijwillige werkkrachten te vinden. Als je zin hebt om streekproducten te proeven in de authentieke omgeving, is dit een ideale bestemming.
Sociale ondernemers zijn nieuwe helden van het land en inspireren mensen massaal om hun beste ideeën en wensen te verwezenlijken. Zo is het verhaal van Guzel Sanzhapova, de jonge oprichtster van cocco-bello.com. Met crowdfunding heeft ze een klein dorpje gered waar haar vader woont door werkplaatsen daar te creëren. Vandaag draait in Maly Toerysj het eerste in het land fabriekje van crème honing met besjes en kruiden uit de streek. Guzel nodigt ook graag ecotoeristen uit en verwacht deze zomer eerste bezoekers uit België.
Het ecotoerisme naar kleine dorpjes is eigenlijk ook een manier om een goed doel te helpen bereiken. Een grote keuze van logeerplekken in de meest vergeten hoekjes van het land vind je bijvoorbeeld op naselo.ru.
Goede reis! En stuur ons een kaartje!
Tekst: Ekaterina Verhees
Lees ook:
