Spasibo-redacteur Ekaterina Verhees schreef haar eerste gedicht in het Russisch toen ze vier jaar oud was: twee regels over vliegtuigen die 'ver, ver, ver' en 'hoog, hoog, hoog' vliegen. Het tweede verscheen 30 jaar later, maar dat klonk zodanig depressief in het daarvoor gekozen Engels, dat ze het meteen heeft vergeten. Vandaag analyseert ze wat haar tot het derde gedicht bracht: deze keer in het Nederlands en geschreven in opdracht van de Majakovski*-club van De Veerman.
Een gedicht geschreven door een anderstalige niet-dichter, die een dichter nabootst die zelf ook in een andere taal schreef? Het is eerder een taalexperiment dan poëzie, maar zo'n zelf-, taal- en kunstverkenning brengt ons naar een breder denkpatroon.
Het culturele jaar 2017 herdacht de 100ste verjaardag van de Oktoberrevolutie. Gedurende twaalf maanden genoten we van beurzen, concerten, lezingen, tentoonstellingen, festivals en nieuwe boeken, die het thema vanuit verschillende invalshoeken onderzochten, van kitsch tot enkele versies van de historische waarheid.
De Veerman pakte de gelegenheid helemaal anders aan. De Antwerpse kunstenorganisatie koos maar één naam uit de revolutionaire periode: de Russische dichter-futurist Vladimir Majakovski. Rond zijn figuur organiseerde ze acht bijeenkomsten van dezelfde groep mensen, waaronder Russisch- en Nederlandstalige acteurs, kunstenaars, ondernemers, schrijvers en muzikanten, allemaal onder het motto 'ideeën voor verandering'. Schrijver en acteur Johan de Boose, verbonden met Rusland door wat hij zelf een haat-liefderelatie noemt, trad op als ervaren moderator: in oktober stelde hij een 'revolutionair' programma op, dat hij begeleidde voor het Betere Boek-festival van het Willemsfonds.
Het programma van de Majakovski-club was ook experimenteel, een beetje zoals een orkest dat muziek speelt zonder noten, maar wel met een dirigent. Met enkele op voorhand vastgelegde activiteiten (een poëzieavond, een toneelopvoering, een animatieworkshop, een schrijfsessie...) was het volledig aan de mensen zelf: een zoektocht naar wat ze daarvan zouden willen of kunnen maken om hun creatieve stemmen harmonieus te laten klinken puur op gehoor en met een beetje coördinatie.
Nog een literaire club, dat is niets nieuws. België kent onder andere al Toergenjev- en Paustovskij-verenigingen, als we over de Russische schrijvers praten. 'Mayakovski en wij' staat toch apart door zijn beperkte duur en de bedoeling om voor iedereen een eigen spoor achter te laten: een woord, een beeld, een melodie.
Je kunt het een interactieve performance noemen, een sociaal-artistiek experiment of een terugkeer - ‘back to basics’ - naar zuivere communicatieve normen: zoeken naar het wederzijds begrip, tijd nemen om naar elkaar te luisteren, vragen blijven stellen en samen creëren.
Zo hoorden de Russischtalige deelnemers voor het eerst een ongecensureerde Majakovski - in het Nederlands. De Nederlandstaligen leerden door de taalfouten van hun collega's de logica van het Russisch en bijhorende literaire denkwijze te begrijpen. Samen met Roman Klochkov hebben ze hun eerste animatiefilmpjes gemaakt. Met Johan de Boose lieten ze Majakovski verder leven in hun hommages in beide talen.
En het meest waardevolle resultaat is een schatkist vol nieuwe vragen. Over wat we zijn, over wat we zeggen en waarom, over hoe we dat begrijpen en wat we daarmee doen. Daaruit komen zowel ideeën als veranderingen voort.
*In de projecttitel wordt de naam van de dichter geschreven door de organisatoren met 'y' in het Engels: 'Mayakovski en wij'. In alle andere gevallen gebruiken we de gangbare spelling in het Nederlands met 'j', Majakovski, red.
Tekst: Ekaterina Verhees
Foto's: Annemie Geerts (De Veerman), Ekaterina Verhees, Lees ook:
Schrijf een gedicht of een kort verhaal en stuur het naar info@spasibo-magazine.com. De beste stukken publiceren we op onze website. Laat ons je inspireren door onze eigen poging!
Met dank aan Johan de Boose, Annemie Geerts en alle deelnemers van 'Mayakovski en wij'.
