Een tweetalige opvoeding kan zijn voordelen hebben. Zo zouden deze kinderen niet alleen een bredere woordenschat hebben, maar ook een snellere hersenactiviteit en andere invalshoeken vinden. Toch is het niet gemakkelijk als ouder je kinderen een taal te laten lezen en schrijven die ze niet op school onderwezen krijgen. De Russische school in Kessel-lo wil hier een oplossing voor bieden en voorziet daarom elke zondag een aantal uur Russischtalig onderwijs voor kinderen van Russischtaligen.
Acht jaar geleden kreeg Elizaveta Feyaerts het idee haar dochter Russisch te leren. Russisch spreken kon haar dochter al, maar lezen en schrijven begon de vijfjarige nog maar net te leren op school. ‘Een goed moment om Russisch te leren lezen en schrijven’, dacht haar moeder. Eerst gingen ze naar Mechelen, naar ‘De Regenboog’, waar Russischtaligen elke zaterdag Russisch aan kinderen onderwijzen. De afstand maakte het echter te zwaar en Elizaveta besloot haar pedagogische opleiding aan te wenden om zelf haar kind en enkele leeftijdsgenootjes te onderwijzen. Wat begon met een klas van twintig kinderen is ondertussen uitgegroeid tot een school met 107 leerlingen. Een groep van veertien vrijwillige leerkrachten staat gedurende het hele schooljaar wekelijks voor hen klaar. In de gebouwen van basisschool Heffel krijgen ze de ruimte om al hun leerlingen in kleinere klasjes te verdelen. Ze komen bijeen op zondag van 10 tot 13 uur.
Verbondenheid met Russische cultuur
De school is bedoeld voor kinderen van gezinnen waar minstens één van de ouders een Russische achtergrond heeft. Met de kennis van de Russische taal die deze kinderen al van thuis uit meekrijgen, kunnen de leerkrachten verder aan de slag.
‘Kinderen vanuit de wijde omgeving komen naar hier’, zegt geschiedenisleerkracht Natalja Katsenelbogen ‘sommigen komen van Brussel of Namen naar hier omwille van onze goede reputatie. Als de kinderen hier toekomen, kunnen ze meestal nog niet lezen of schrijven. Natuurlijk is er ook een verschil tussen de leerlingen. Wij merken duidelijk welke kinderen thuis Russisch spreken en wie vaker Nederlands praat.’
Een goede beheersing van de taal en een basiskennis van de Russische cultuur is volgens de ouders van deze kinderen belangrijk. ‘Het is van belang dat mijn dochter haar afkomst kent en in contact kan blijven met haar oorspronkelijke cultuur’, zegt Kristina’s moeder. ‘Je weet nooit wat er staat te gebeuren en of ze de taal in haar latere leven nodig zal hebben. Maar hoe meer talen je kent, hoe beter.’
Russische les
Kristina is bijna zes, ze mag van de juf vooraan de klas komen om een oefening op te lossen aan het bord. Een Russisch woord staat er al geschreven en zij gaat, met tips uit de klas, het woord fonetisch schrijven. Het lukt haar al aardig, de leerkracht is onder de indruk. Nadien vertelt haar moeder me dat Kristina naast Nederlands en Russisch ook nog Frans leert.
Ik vraag me af welke hobby’s deze talentvolle kinderen nog hebben. ‘Zwemmen’, ‘tekenen’, ‘tennis’, ‘ballet’, ‘Ik bak taarten.’, allemaal worden ze even vrolijk als ze luidop door de klas roepen waar ze hun woensdagnamiddag of zaterdag aan besteden.
Met een grote glimlach komt Polina naar me toe en toont me haar werkschrift. Ze heeft een sticker van Mickey Mouse gekregen omdat ze haar huiswerk gemaakt heeft. Mersija legt haar cursus op tafel. Of ze het moeilijk vindt? ‘Nee’ antwoordt ze opgetogen. Ze vindt Russisch leren leuk. Op school hebben vrienden haar weleens gevraagd om woorden in het Russisch te zeggen, om ze dan na te zeggen. Alexandra spreekt liever Nederlands dan Russisch, maar haar klasgenoot is er helemaal van overtuigd dat hij liever Russisch spreekt. Zijn beide ouders zijn Russisch en hij voelt zich thuis in zowel de taal als de Russische cultuur. ‘Ajboliet zal je genezen’, zegt hij wanneer een klasgenootje naar huis vertrekt omdat ze zich niet zo goed voelt.
Speelse activiteiten
Tussen twaalf en één kunnen de kinderen kiezen of ze gaan tekenen, dansen of muziek maken. Een heel klein groepje kan met Oksana Tokmantseva meewerken aan patchwork. Haar ideeën heeft deze leerkracht meegenomen uit de Oeral. De uitgesproken kleuren zijn volgens haar typisch voor Rusland. Naast de lessen plannen de leerkrachten ook regelmatig leuke activiteiten voor de leerlingen om samen te zijn. Een groot nieuwjaarsfeest bijvoorbeeld met toneelstukken, zang en dans, want nieuwjaar is een groot feest in Rusland. Onlangs werd ook de internationale vrouwendag gevierd en met Maslenitsa kunnen natuurlijk de Russische pannenkoeken niet ontbreken.
Mogelijkheden en beperkingen
‘Hoewel de leerlingen in verschillende klassen verdeeld zijn, zijn er toch nog verschillende niveau’s binnen de klassen. Dit is vaak afhankelijk van de omstandigheden thuis. Russisch spreken is niet zo moeilijk voor de kinderen, maar schrijven of antwoorden met een bepaalde zinsconstructie vormt vaak een probleem. Het cyrillisch schrift aanleren gaat nog, het is immers geen Arabisch of Chinees’, zegt juf Irina Mikhaylova. Het blijft moeilijk om op de beperkte tijd die de leerkrachten hebben veel gedaan te krijgen. ‘Ik krijg voldoening uit wat ik hier doe, maar de tijd is beperkt, ik zou graag meer doen. Daarbij zijn ze nog jong en gemakkelijk afgeleid. Sommigen heb ik voorgesteld om samen met mij nog wat extra te oefenen met lezen.’
‘Tot de leeftijd van twaalf leer je het best de uitspraak van een taal’, zegt Irina ‘Pushkin had als kind drie verzorgsters, de ene sprak Russisch, een andere Frans en een laatste Duits. Zo werd hij gewoon aan de klank van de verschillende talen. Op latere leeftijd was hij in staat foutloos in deze drie talen te spreken. Woordenschat leren gaat vlotter als volwassene, maar voeling met de taal en een goede uitspraak moeten al vroeg gevormd worden.’
Haar eigen dochter van anderhalf wordt tweetalig opgevoed. Ze heeft een Russische moeder en Vlaamse vader, die elk in hun moedertaal met haar spreken. Het voorlopige resultaat is dat ze bijvoorbeeld ‘koekla’, het Russische woord voor pop kent, maar ook ‘kijk, kijk’ en ‘kindje’.
‘Ik vind het belangrijk dat je in je eigen moedertaal met je kinderen communiceert’, zegt Irina ‘de taal die je het best beheerst kan je ook het best doorgeven.’
Jessica Jacobs
