De Wit-Russische onderzoekjournaliste Svetlana Aleksijevitsj krijgt dit jaar de Nobelprijs voor de literatuur. Dat heeft het Nobelprijscomité in de Zweedse hoofdstad Stockholm bekendgemaakt.
‘Voor haar polyfone schrijfsels, een monument voor lijden en moed in onze tijd’, zo luidt het oordeel van de jury.
Svetlana Aleksijevitsj is geboren in 1948 in Oekraïne en grootgebracht in Wit-Rusland. Na haar studies aan de universiteit werkte ze bijna 30 jaar voor Wit-Russische kranten en tijdschriften. In 1985 debuteerde ze met ‘De oorlog heeft geen vrouwelijk gezicht’ (“У войны не женское лицо”, 1985). In dit boek verzamelde Aleksijevitsj herinneringen van honderden vrouwen die in de Tweede Wereldoorlog vochten. Door ‘niet heroïsche’ feiten werd het boek grondig gecensureerd, maar de schrijfster kreeg er toch de Lenin Komsomolprijs en lidmaatschap in de Bond van Sovjetschrijvers voor.
In de jaren 1980-90 publiceerde ze nog onderzoeken die grote discussie opleverden. Zo vertelden haar ‘Zinken jongens’ (“Цинковые мальчики”, 1989) over de oorlog in Afghanistan. En ‘Wij houden van Tsjernobyl’ (“Чернобыльская молитва”, 1997) liet de stemmen horen van de mensen die betrokken waren bij de kernramp in Tsjernobyl.
Aleksijevitsj werkt in het documentaire genre. Ondanks haar fijne schrijfstijl zijn haar boeken niet bedoeld voor het esthetische plezier. Ze volgt tradities van de andere bekende Wit-Russische schrijver Ales Adamovitsj: volgens hem is het ‘kwetsend‘ om tragedies van onze tijd in romans te beschrijven en is de feitelijke precisie de enige eerlijke manier om actuele thema’s aan te pakken.
Haar meest recente boek is ‘Het einde van de rode mens’ (oorspronkelijk ‘Tweedehandstijd’, “Время сэконд хэнд”, 2013), dat vorig jaar bij De Bezige Bij verscheen. In dit boek blijft Alexijevitsj trouw aan haar schrijfaanpak: ze geeft geen commentaar en laat de mensen uit de Jeltsin- en de Poetinjaren spreken.
Sinds de jaren 2000 woonde ze in Italië, Frankrijk en Duitsland, maar twee jaar geleden keerde de schrijfster terug naar Wit-Rusland om dichter bij haar familie en haar inspiratiebronnen te zijn.
De prijs zal op 10 december in Stockholm worden uitgereikt.
