Fotograferen

Jun 21, 2019
Station van Tajsjet
Station van Tajsjet

Onze trein houdt midden in de nacht een van zijn langere haltes. Terwijl ik eentje sta te roken, komt een jong koppel het perron opgewandeld. Hun hautaine blik voorspelt weinig goeds. In mijn verwondering dat elke wagon wordt verwarmd door een individuele steenkoolketel kijk ik starend naar hoe de wagonverantwoordelijke de hare reinigt. Ik neem tegen mijn gewoonte in een foto zonder vooraf goedkeuring te vragen. Alleen al uit de toon waarin hij aan de wagonverantwoordelijke vertelt dat ik haar fotografeerde, weet ik dat de jongeman van het koppel ervan houdt conflicten te genereren. Ze kijkt me vragend aan. Ik bevestig en voeg eraan toe dat ik hem – indien zij dat wil – onmiddellijk zal verwijderen. Na het bekijken van de foto antwoordt ze glimlachend: “Hoeft niet.” Hem gun ik geen blik.

Een paar uur later. Het jonge koppel staat al ruim een half uur te babbelen in de hal waarop de twee toiletten uitgeven. Beide toiletten zijn vrij wanneer Oksana een van beide betreedt. Het jonge koppel uit hun verontwaardiging dat ze niet eerst vroeg of zij aan het wachten zijn. Oksana hanteert dezelfde tactiek. Negeren. 

In de vroege voormiddag arriveren we in Tajsjet – het officiële startpunt van de BAM. Na 20 uur treinen, willen we de stad ondanks de ijzige wind te voet verkennen. Het is koud genoeg om onze wandeling te onderbreken voor een bezoek aan het lokale museum. Van buitenaf laat niets vermoeden dat het in dit alledaagse huis is gevestigd. We zijn de enige bezoekers en krijgen een privérondleiding van de directrice. Haar enthousiasme, de liefde en passie die doorklinken in haar uiteenzetting over hun collectie, werken aanstekelijk. Ze maakt een zijsprongetje. Iedereen die in Tajsjet woont, heeft een band met de vroegere Goelag. In haar geval loopt het verhaal ongeveer als volgt. Haar grootmoeder huwde met een officier. Voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog wordt hij naar Armenië uitgezonden. Men vreest dat de oorlog daar (omwille van de nabije olievoorraden) in alle hevigheid zal woeden. Zijn gezin volgt hem. Bij het eigenlijke uitbreken van de oorlog moet hij in allerijl het fort Brest (in Wit-Rusland) helpen verdedigen. Hij overlijdt in de gevechten in de eerste dagen na zijn aankomst. De grootmoeder en haar drie jonge zonen blijven verweesd en zonder inkomen achter in Armenië. Wanneer zij een haar geschonken tafel verkoopt, wordt ze beschuldigd van diefstal en veroordeeld tot de Goelag van Tajsjet. Familieleden voeden haar zoontjes op. Later, eens jongeling, trekken deze om dichter bij hun moeder te zijn met een Komsomolbrigade naar Tajsjet.

We zetten onze wandeling verder. De warmte van een druk bezocht winkeltje lonkt naar ons. Eens binnen trek ik opnieuw een foto zonder dit vooraf te vragen. Ik had al beter moeten weten. Een van de klanten windt zich op omdat ik haar ongevraagd en tersluiks zou hebben gefotografeerd. Wanneer Oksana me bijtreedt dat ik enkel een foto van de winkel nam, blaft de bejaarde dame haar toe: “Het is tegen hem dat ik het heb, niet tegen jou.”

Ik besluit haar de foto te tonen. Als zij dat wil, delete ik hem. 

“Dat hoeft nu ook weer niet, je ziet er wel een degelijke vent uit.”

Dit antwoord maakt me overmoedig en ik waag het plagend te vragen of zij op de foto mag. Groot is mijn verbazing bij haar antwoord.

“Dat mag.”

Tekst en foto's: Lieven Vandenhole

Lees het Dagboek uit Rusland

Vorig artikel Straffe jongens
Volgend artikel Музыка, Пушкин, Гезелле и дети

Maart 2024

Ons steunen

Deel je Trakteer ons op een 
Spasibo bestaat zonder geld, maar niet zonder inspanning. Vind je een artikel leuk? Doneer voor een vrijwilligersvergoeding van je favoriete auteur. Elke cent telt!