Ik wil proberen Rusland in zijn verscheidenheid te zien.
Wanneer ik Krasnojarsk wil verlaten, moet ik dit melden (of eigenlijk vragen) aan het internationaal departement. Zij geven me dan het origineel van het registratieformulier inzake verblijfplaats. Dit moet ik kunnen tonen, mocht ik gecontroleerd worden door de politie.
De medewerkster – Evgenia (noch deze naam… noch deze figuur hebben enige band met de realiteit) stond er op haar naamplaatje – die bij mijn terugkeer uit het dorp mijn treintickets wou zien, kon ik toen afwimpelen. Hoewel ik mijn tickets bij had, wou ik die niet tonen. Ik had en heb het gevoel dat het iemand is die ervan houdt de weinige macht die ze kan uitoefenen maximaal te benutten. De manier waarop ze me aanspreekt, de manier waarop ze me aankijkt, maakt dat ik er maar een spelletje van maak. “Niemand zei me dat ik die moest bewaren, die heb ik in het station al in de vuilbak gegooid”. Ik denk dat ook zij wel weet dat ik ze gewoon niet wil tonen.
Een verhaaltje dat een vervolg krijgt nu ik opnieuw de stad wil verlaten. Voor ik het origineel registratieformulier krijg, wil Evgenia mijn tickets zien. Hoewel ik die op zak heb, kan ik het niet laten te antwoorden: “die heb ik nog niet gekocht”. Gelukkig ben ik op tijd begonnen aan de voorbereiding. Iedere dag check ik of zij aanwezig is en die ene dag dat ze er niet is, vraag ik opnieuw om het benodigde originele registratieformulier. Om een treinticket wordt niet gevraagd.
De stad die ik deze keer heb gekozen, kan enkel op afkeuring rekenen. Er is daar niets te zien, niets te beleven, de lucht is er enorm vervuild. De afkeuring van de mensen van het internationaal departement doet me een beetje denken aan de afkeuring die ik kreeg toen ik besloot dat ik in Krasnojarsk wou studeren. Toen vertelden Russische vriendinnen die respectievelijk in Moskou en Sint-Petersburg wonen me nagenoeg hetzelfde over Krasnojarsk. Bij hen was er echter ook sprake van een zekere dédain alsof het westen van Rusland en in het bijzonder de mooie en grote steden daar het enige Rusland zouden zijn. Of toch zeker het enige Rusland dat de moeite is.
Atsjinsk, een stad op drie uur reizen met de trein. De eerste keer de trein nemen, is een hele belevenis. De tweede keer houdt het al niet meer veel in. Ik heb echter geluk. Ik zit juist daar waar zich een levendig politiek geladen gesprek ontspint. Omdat ik zo weinig begrijp en nog steeds moeite heb om te spreken, kan ik niet deelnemen aan het gesprek. Wat één van mijn medereizigsters doet vermoeden dat ik doofstom ben. Ze vraagt me dat in geïmproviseerde gebarentaal. Ook die taal beheers ik niet. Een andere medereizigster is alerter en beantwoordt de gebarentaal met vlot Russisch. Ze vertelt hoe ze heeft gehoord dat ik met de wagonverantwoordelijke sprak. De vraagstelster is duidelijk verlegen om haar vraag en verontschuldigt zich nerveus. Ik lach en zeg dat er niets is om zich zorgen om te maken. Een jongeman een paar plaatsen verder heeft het gesprek blijkbaar gevolgd en ook hij lacht. Een geruststelling, voorheen had ik enkel een brutaal starende blik gemerkt.
Het politiek geladen gesprek daarvan kan ik weinig verhalen. Oef. Wel begrijp ik dat het een hele tijdspanne beslaat. In het drie uur durende gesprek wordt 100 jaar Rusland becommentarieerd. Van de revolutie van 1917 tot en met de Poetin van vandaag. Er wordt gesproken zonder enige remming en de kritiek vloeit rijkelijk. Hij die denkt dat in Rusland niet vrijelijk over politiek kan worden gesproken, had in deze wagon moeten zitten.
Tekst en foto’s: Lieven Vandenhole
