Caroline Alida – Hearing songs in pine trees

Dec 14, 2018
© Caroline Alida – Hearing songs in pine trees
© Caroline Alida – Hearing songs in pine trees

In haar nieuwe fotoboek slaagt de Belgische fotografe Caroline Alida er met verve in de ziel vast te leggen van sjamanen uit Oost-Siberië. Naast prachtige, ingetogen portretten bevat het boek ook stille natuurbeelden en foto’s van details uit de leefomgeving van de traditionele genezers.

2013, Moskou
Vroeger al maakte Caroline een reportage van sjamanen uit Niger, Afrika. Die beelden konden op heel wat belangstelling rekenen, toen ze tentoongesteld werden in Moskou, in 2013. De fotografe werd prompt uitgenodigd om een samenkomst bij te wonen van sjamanen uit de hele wereld. Die samenkomst vond plaats in de Russische deelstaat Toeva en werd bijgewoond door talrijke sjamanen uit Siberië. Daar werd de kiem van dit boek geplant.

Sjamanisme
Het woord ‘sjamaan’ komt uit het Toengoezisch (of Evenks) en betekent letterlijk ‘hij of zij die weet’. De oorsprong van het sjamanisme ligt diep in Siberië. De geschiedenis van het Siberisch sjamanisme gaat meer dan 1000 jaar terug. De sjamaan kan zowel als wijze, psycholoog, priester, ziener, als dokter of genezer gezien worden. Hij staat in contact met overleden (voor)ouders en fungeert ook als boodschapper tussen twee werelden. Het sjamanisme is springlevend in bepaalde regio’s in Siberië. Er bestaan opleidingscentra, waar je cursussen kan volgen en sjamanistische klinieken, waar je een sjamaan kan raadplegen.

© Caroline Alida – Hearing songs in pine trees
© Caroline Alida – Hearing songs in pine trees

Siberië
Caroline Alida reisde naar verschillende regio’s in Siberië. Eerst naar Toeva (in het zuidwesten van Siberië, boven Mongolië), daarna ook naar o.a. Chakassië (in het zuiden van midden-Siberië), Irkoetsk (Oost-Siberië, aan het Bajkalmeer), Boerjatië (aan de oostelijke kant van het Bajkalmeer). Ze werd telkens vergezeld van een tolk en de ene sjamaan bracht haar in de contact met een andere. Telkens weer werden de fotografe en haar kleine ploeg heel hartelijk en gastvrij ontvangen. “Het waren stuk voor stuk onvergetelijke ontmoetingen. Het protretteren van de sjamanen mocht dan wel het hoofddoel van al mijn reizen door oostelijk Siberië zijn, het was tegelijk maar een klein onderdeel van de vele boeiende en mooie momenten die ik er beleefd heb.” (p. 121)

Portretten
De portretten van de sjamanen zijn allemaal zwart-witbeelden. Deze ingetogen beelden stralen stuk voor stuk een meditatieve sfeer uit. Sjamanen tooien zich in kleurrijke kleren en versieren zich traditiegetrouw met parels, veren, kettingen, touwtjes, enz. Maar Caroline koos er bewust voor de foto’s van kleur en franjes te ontdoen. “Het was helemaal niet mijn bedoeling het sjamanisme as such en de kleurrijke rituele gewaden in beeld te brengen. Ik wilde vooral de gevoelens of de innerlijke wereld van de ‘bemiddelaar’ in beeld brengen. Ik wilde vooral sjamanen tonen op de plaats waar ze gewoonlijk verblijven.” (p. 121)

Natuur
Naast protretten vind je in het fotoboek ook stille natuurbeelden in kleur: kale bomen of takken, een stronk, wortels, een bloempje, enkele bessen aan een struik, berkenschors, hars, mos. Eerder kleine details dan grootse landschappen. Het zijn opnieuw prachtige beelden, kleine kunstwerkjes die je zin doen krijgen om meteen de natuur in te trekken. De Russische schilder Malevitsj zei ooit: “Wie door Siberië heeft gereisd, heeft zijn geluk verspeeld.” Wie zoveel natuurpracht met eigen ogen gezien heeft, kan enkel nog met heimwee terugdenken aan die momenten en misschien nooit meer tevreden zijn met de eigen, middelmatige omgeving.

© Caroline Alida – Hearing songs in pine trees
© Caroline Alida – Hearing songs in pine trees

Stilte 
Stilte is misschien het eerste woord dat bij de kijker opkomt, wanneer hij of zij het album doorbladert. Op een overbevolkte planeet, in een lawaaiige wereld als de onze, vormen de beelden in dit boek een adempauze. Een stap in de stilte. Een stilstaan. Ze nodigen uit tot reflectie, tot beschouwing van de eigen innerlijke wereld. Hoewel veel mensen er wellicht heel sober en in onze ogen primitief leven, hebben ze alvast één grote luxe: de schoonheid van de hen omringende natuurpracht. 

Oog
Caroline Alida heeft duidelijk oog voor schoonheid, oog voor detail, oog voor wat onder de oppervlakte ligt. Ze dringt door tot de ziel van de sjamanen. En ze heeft ook oog voor de natuur: voor de kleuren van bessen, de kleurtinten van dood hout. “En het ruisen van de wind in de pijnbomen klonk voor mij als muziek. In dit boek heb ik portret en natuurbeeld ritmisch gecombineerd.” (p. 121) Het doet me denken aan deze regels uit een brief van de dichter Rainer Maria Rilke: “Als het dagelijks leven u arm voorkomt, maak het dan geen verwijten. Maak uzelf het verwijt dat u niet genoeg dichter bent om de rijkdommen van dat leven op te merken.” 

Het boek kan aangekocht worden in de boekhandel of via www.snoeckpublishers.be en kost 39 €. 

De gelijknamige tentoonstelling ‘Hearing songs in pine trees’ naar aanleiding van de publicatie van het boek, loopt nog tot 30 december.

Adres: Galerie Maat – Ramen 25/202, 9000 Gent
Open op vrijdag van 17u tot 20u, op zaterdag van 14u tot 18u en op zondag van 11u tot 15u.

Tekst: Nele Ninclaus
Foto's: Caroline Alida – Hearing songs in pine trees

Vorig artikel Russen en Russinnen – Andrej
Volgend artikel Den beer heeft mij gezien

Maart 2024

Ons steunen

Deel je Trakteer ons op een 
Spasibo bestaat zonder geld, maar niet zonder inspanning. Vind je een artikel leuk? Doneer voor een vrijwilligersvergoeding van je favoriete auteur. Elke cent telt!