Het Concertgebouw Brugge viert dit seizoen de 100-jarige herdenking van de Oktoberrevolutie in Rusland.
Een rode, gekraste Lada onthaalt bezoekers met felle dimlichten en onder begeleiding van het Kalinka-Malinka-deuntje in de vestibule van het Concertgebouw Brugge. In de auto liggen enkele glaasjes, een veldfles, een militaire bontmuts met een rode ster – een wereldberoemde shapka, en een stapeltje Sovjetgeld.
Deze ironische hint stuurt je aandacht in de Oost-Europese richting langs een relatief lange historische omweg. Het programma omhelst dit seizoen de hele periode van het keizerlijk Rusland tot vandaag. Maar het hoofddoel wordt toch snel bereikt: muziek wordt verbonden met haar context.
‘Het is belangrijk om ook een tijdje in de omgeving te leven waar de muziek ontstaan is’, zegt Zuid-Koreaanse laureaat van de Koningin Elisabethwedstrijd Tae-Hyung Kim die in Moskou woonde. ‘Als je alleen de partituur bekijkt, integreer je in de uitvoering vooral je eigen persoonlijkheid. Wie de culturele voedingsbodem en biografie van de componist in musea of concertzalen opsnuift, stelt de componist centraal.’
Dit seizoen staan Dmitri Sjostakovitsj en Pjotr Iljitsj Tsjaikovski centraal, in precies deze volgorde.
Als één van de grootste componisten van de 20st eeuw representeert Sjostakovitsj de Oktoberrevolutie en het Sovjettijdperk van Lenin tot de jaren 1970. Zijn werk kunnen we horen ook in al zijn veelzijdigheid, in de composities voor piano, viool, orkest en ook zijn filmmuziek.
De reeks ‘Focus Shostakovich’ bestaat uit zeven concerten.
Russische pianist Alexander Melnikov en het Nationaal Orkest van België, onder de begeleiding van Andery Boreyko openden dit seizoen met Symfonie nr. 5 in d, opus 47, en met Pianoconcerto nr. 1 in c, opus 35. Daarnaast vond ook de Belgische première plaats van Armonica, een concert geschreven door Jörg Widmann voor een orkest en een uniek instrument, de glasharmonica.
Brussels Philharmonic speelt Sjostakovitsj naast Mikhail Glinka, Aram Katchaturian en Johann Strauss jr. in zijn Nieuwjaarsconcert op 8 januari. Het accent ligt dan op de viool dankzij de solerende finalist van de Koningin Elisabethwedstrijd Marc Bouchkov.
Het Danel Kwartet heeft laten horen waarom het al jaren vastzit in de strijkkwartetten van Sjostakovitsj en Moisey Vaynberg met het eerste uit de drie strijkconcerten van ‘Focus Shostakovich’.
Het meest verwachte (en onmiddellijk uitverkochte) optreden is het legendarische Borodin Quartet, dat al 70 jaar bestaat in verschillende samenstellingen. Ze spelen één van de laatste werken van Sjostakovisj, Strijkkwartet nr. 15, op 28 januari.
Amôn Strijkkwartet stelt Strijkkwartet nr 3 voor op 29 januari.
Op 18 maart 2017, zo’n honderd jaar na het aftreden van de Romanov-dynastie, zal Sjostakovitsj weerklinken bij de film Oktober van Sergey Eisenstein.
Steven Isserlis & Connie Shih sluiten de reeks met hun ‘Klassiek met een twist’, met composities voor cello en piano.
Tsjaikovski krijgt aandacht als het gezicht van de Russische muziek. In het programma staan zijn meest herkenbare composities zoals fragmenten uit balletten De Notenkraker, Het Zwanenmeer en de Eerste pianoconcerto.
In de optredens van het Nederlandse Storioni Trio op 26 oktober en van de Russian National Orchestra op 14 december ontmoeten Sjostakovitsj, Tsjaikovski en Rachmaninov elkaar.
De Argentijnse celliste Sol Gabetta zet Tsjaikovski dan weer naast Beethoven op 25 maart.
Anima Eterna Brugge stelt op 4 mei haar Russische visie voor met Polovetser dansen van Alexander Borodin, Tsjaikovskis Serenade voor strijkers en met Sheherazade, opus 35 van Nikolai Rimsky-Korsakov.
Een aantal artiesten pakken het Russisch thema creatief aan. Pianist Alexei Lubimov presenteert zijn overzicht van de Russische componisten van Mikhail Glinka tot Pavel Karmanov op vijf verschillende klavieren.
Le sacre du printemps van Igor Stravinsky kan dit seizoen driemaal worden beleven: met het duo Alexei Lubimov en Alexei Zuev in hun programma Stravinsky & Debussy, gespeeld op de pianola door Rex Lawson en in een choreografie van Daniel Linehan.
Muziektheatervoorstelling змея (slang) is geïnspireerd door de figuur van de grote mecenas Sergey Diaghilev dankzij wie de Russische cultuur en wereldberoemde merknaam werd in het begin van de 20ste eeuw.
De publieksfavoriet Grigory Sokolov staat ook op het programma. De meesterpianist ‘gunt ons een blik op een verloren tijdperk van Russische pianokunst’, naar de mening van de The Guardian. The Spectator is zeker: ‘Sokolov is de grootste levende pianist ter wereld.’ Le Figaro klinkt nog explicieter : ‘Er is Sokolov, en er zijn de pianisten.’
De tentoontstelling Van Glinka tot Gubaidulina vat de geschiedenis van de Russische muziek samen en geeft diepere inzicht in het muzikale programma.
Het Concertgebouw biedt ook de visuele context aan. Vanaf 10 september tot 20 november is hier een tentoonstelling van de Frans-Russische fotografe Elena Chernyshova Days of Night – Nights of Day te bezichtigen.
Met deze reeks pakte Elena in 2014 de derde prijs op de World Press Photo in de categorie ‘Dagelijks leven’. De foto’s zijn genomen in de Siberische mijnstad Norilsk, één van de meest vervuilde woonplaatsen ter wereld die recent is geweest op het nieuws met haar bloedrode rivier… Zo blijkt de rode draad te lopen in alle Russische kunst: schoonheid blijven zoeken ook in tragedie of waanzin.
Ekaterina Verhees
