In de nieuwe reeks De Zwarte Berk publiceert uitgeverij Douane nooit eerder in het Nederlands vertaalde meesterwerken uit de Russische literatuur. Het Igorlied staat hier naast de Russische Byron Michail Lermontov en de genomineerde voor de Man Booker Prize Vladimir Sorokin.
TEGENDRAADS UIT EIGEN IMPORT
De Russische literatuur is anders. Zij heeft een andere intentie: zij wil altijd ons zijn, ons leven en samenleven ontleden en doorgronden, met daarbij een sterke voorkeur voor de unhappy ending. Zij heeft een andere rol in de samenleving, zij analyseert en doet ertoe. Om dit anders zijn te benadrukken hebben we deze reeks ‘De Zwarte Berk’ genoemd, naar een van de nationale symbolen, maar dan toch anders, met de kleur van de specifiek Russische humor en romantiek: zwart.
Anders is ook de keuze van de titels: uit heden en verleden, maar altijd vers en voor het eerst vertaald en uitgegeven. U leest geen bedoelde kaskrakers van literair agenten, maar titels uit eigen import, op grond van keuzes van uitgever en redactie.
Anders is ten slotte de keuze en de bedoeling van elke individuele titel: deze moet een leemte opvullen, aan een lang gekoesterde wens tegemoetkomen of een dwarse plaats in de jongste literatuurgeschiedenis innemen.
Geen easy reading, geen mooischrijverij, geen vrijblijvende vrolijkheid, maar driemaal… zeldzaam anders. Mannenboeken, ook voor vrouwen…
Arie van der Ent, uitgever
Dmitri Danilov. Beschrijving van een stad
Van de man die nooit het woord ‘ik’ gebruikt, of ‘mijn’. Die met de novelle Zwarte en groene en de roman De horizontale stand zoiets schreef als de autobiografie van iedereen, met name van alle lezers die zich de onbenoemde ‘ik’ weten. In deze stilistische krachttoer – alle eigennamen worden vermeden – probeert de schrijver verliefd te worden op ‘een stad met een andere letter’, waar hij twaalf maal heen reist, een jaar lang, elke maand. Een stad waarin ‘een beroemde Russische schrijver’ jarenlang woonde en de meeste van zijn korte verhalen schreef, een schrijver van wie de meesterlijke roman De stad N ook door Douane is uitgegeven… Of de liefde lukt?
Michail Zosjtsjenko. Michel Sinjagin
Deze novelle van de grote humorist, die een mateloze populariteit genoot in de jaren twintig, beschrijft de teloorgang van een kleine aristocraat die niet langer in zijn tijd past, een tijd die na de revolutie onherstelbaar en onontkoombaar is veranderd, net als de rol van de eveneens aristocratische chroniqueur. Zosjtsjenko beschrijft zijn anti-held vol schijnbaar leedvermaak, maar tegelijkertijd claimt zijn verteller nadrukkelijk het recht om het leven van zo’n stofje in de Sovjettijd, zo’n relict uit een afgedaan verleden, te beschrijven, en diens tragische einde. Met als toegift een pastiche op het verhaal Arme Liza, de sentimentalistische classic. Zwarte romantiek en zwarte humor.
Joeri Annenkov. Niks bijzonders
Een volkomen ten onrechte volslagen onbekende roman (uit 1934), ook in Rusland, van deze beeldend kunstenaar, fameuze tekenaar van literaire portretten, schrijver van schitterende memoires, die zich na de revolutie in Parijs vestigde, altijd zijn Sovjetpaspoort behield, maar nooit is teruggegaan. Een briljante soap van de revolutie, wrang, humoristisch, hard… over de kunstenaarsbent van Sint-Petersburg-Petrograd, rond het personage Nikolaj Chochlov, alter ego van de schrijver, over de jaren van het begin van de Eerste Wereldoorlog tot aan de dood van Lenin. Door de opzet ook een soort ‘encyclopedie’ van de revolutie en de tijd erna. Een collage van alledaags en zeldzaam, met veel readymades uit kranten, tijdschriften, van liedjes en dergelijke. Een must!
Roman Sentsjin De Jeltysjevs
Inktzwarte humoristische roman over de tijd vóór Poetin, de wilde, wetteloze jaren negentig onder Jeltsin, waarin alles kon en alles mocht, maar bijna iedereen bittere armoede leed. Een bewakingsbeambte doet iets stoms, sluit een grote groep dronkenlappen op in een bezemkast, een van hen, een journalist haalt nadien verhaal… De man wordt ontslagen, zijn huis uitgezet en moet met zijn vrouw en twee zoons op het platteland zien te overleven. Het platteland! Een wereld waarvan ze het bestaan niet meer hadden vermoed… Het lukt niet erg het hoofd boven water te houden, dat lukt zelfs heel erg niet. Een genadeloos, illusieloos prachtig, symbolisch portret van een tijdperk, van een groot stilist. Om nooit en nooit meer te vergeten.
Vladimir Sollogoeb. De reiswagen
Twee landheren, op weg van Moskou naar hun landgoed. Buren, die het heel erg met elkaar oneens zijn, over de aard van Rusland, waar het met het land heen moet, over alles. Een wrange en vrolijke politiek-filosofische reisroman, waarin het eeuwige schisma tussen Westerlingen en Slavofielen voor eeuwig aan de orde wordt gesteld: is Rusland Europa? Is Rusland Azië? Heeft Rusland een specifieke messianistische rol sui generis, om de wereld te redden en te verlossen? De kwestie speelt nog steeds en daarmee is deze oude, kunstig verpakte ideeënroman nog altijd merkwaardig actueel.
Het Igorlied
Ontdekt aan het eind van de achttiende eeuw, in een oud handschrift. Nadat eerst aan een vervalsing werd gedacht, de Ossian lag nog vers in het geheugen, werd het algauw als het eerste meesterwerk van de Oost-Slavische literatuur gezien. Het is juister om van een Oekraïens dan van een Russisch werk te spreken. De handeling speelt zich volledig in het huidige Oekraïne af en de tekst is waarschijnlijk aan het hof van Kiev geschreven. De oorspronkelijke titel luidt: ‘Verslag van Igors veldtocht’, en de nederlaag waarin deze resulteerde en de consequenties daarvan, vormt het centrale thema van het epos. Er zijn onbedoelde, schrijnende parallellen met de huidige tijd, zij het dat de tegenstanders van de Oekraïners vandaag geen heidense steppevolken zijn, maar andere christelijke Oost-Slaven.
Michail Lermontov. De Demon en andere gedichten
De grote zwart-romantische dichter, bij ons vooral bekend van de roman Een held van onze tijd – de jongeman, die alles wel gezien heeft in het leven, de liefde, de oorlog, en die zich doelbewust laat doodschieten in een duel in de Kaukasus, waar hoofdpersoon Petsjorin, net als Lermontov zelf, als militair actief was. Dezelfde houding, hetzelfde levensgevoel, hetzelfde doodsverlangen, vinden we in de poëzie – het genre waar Lermontov in eigen land het beroemdst om is. Vooral met zijn verhalende gedicht De Demon, waarin de onsterfelijke, gevallen engel een sterfelijke prinses de dood in voert, voor hem een pleziertje, voor haar het einde. Maar helemaal glad zit het hem niet.
Marina Palej. Raja & Aad
De vernederende inburgering van een Oekraïense vrouw in Nederland, begin eenentwintigste eeuw. Een schijnhuwelijk dat echt wordt, met vier kinderen en al. Maar tegelijk een drama van eenzaamheid en opoffering, tegen de achtergrond van de eeuwenlange geestelijke slavernij in Rusland, de Sovjet-Unie en daarna. Geen larmoyant verhaal, maar knetterend literair vuurwerk, beginnend in de Pauluskerk in Rotterdam. In de grote satirische traditie, van Swift en allen na hem. Het verhaal van Hemel (Raj) en Hel (Ad) zal niet onopgemerkt blijven! De schrijfster woont in Maassluis.
Vladimir Sorokin. De dag van de opritsjnik
Sorokins roman speelt in de nabije toekomst: Rusland heeft zich van het Westen afgekeerd en de banden met China nauwer aangehaald. Hypermoderne technologie en oude gebruiken gaan zij aan zij, religie viert hoogtij en het staatshoofd is een almachtige heerser die veel weg heeft van Ivan De Verschrikkelijke. Hij houdt zijn onderdanen onder de duim met de hulp van zijn ‘opritsjniks’, de gevreesde, genadeloze ‘geheime politie’ van zijn illustere voorganger. We volgen één dag uit het leven van zo’n opritsjnik. Een profetisch boek, waarin Sorokin de strenge censuur en de annexatie van de Krim al aankondigt. De roman werd genomineerd in 2013 voor de Man Booker International Prize.
