Straffe jongens

Jun 11, 2019
Station Severobajkalsk
Station Severobajkalsk

Na gisteren Nizjneangarsk, een dorp aan de noordwestelijke oever van het Bajkalmeer, te hebben bezocht, keren we vandaag huiswaarts. 

De eerste keer dat ik een wagon inkom zonder dat mijn ticket en paspoort vooraf door de wagonverantwoordelijke wordt gecontroleerd. In het sas van de wagon staat een man. Gsm in de hand, rustig ernstig pratend. Een blauwe broek met een verticale rode streep aan de buitenkant van de broekspijpen. Ze herinnert me aan het uniform van onze vroegere rijkswacht. Een alledaagse dikke wintervest. Pas wanneer hij zich naar ons toedraait, zie ik zijn, in een op een heuphoogte gebonden lederen holster geborgen pistool. Oksana's blik maakt me duidelijk dat er iets aan de hand is. Later vertelt ze dat ze toen liever de wagon had verlaten.

Ik denk dat ze zich om niets zorgen maakt en treed de eigenlijke wagon binnen. Onze zitplaats is onbereikbaar. Mannen in uniform versperren de doorgang. Ook wij blokkeren nu de gang. Het koppel op de linkerzitbank nodigt ons uit plaats te nemen. Ze vatten de situatie kort samen. Een beetje verderop in de wagon zitten mannen die te veel gedronken hebben. De voorbije nacht zorgden ze voor overlast. Ze schreeuwden tegen elkaar en andere passagiers aan. Wat de wagonverantwoordelijke ook probeert, ze kan de rust niet herstellen. Plots zou één van de mannen gedreigd hebben een mes uit te halen. De brug te ver. Een reus van een geüniformeerde politieman passeert onze tijdelijke zitplaats, een paar sporttassen in de hand. Het  koppel vertelt verder. Een van de drie herrieschoppers heeft het bij aankomst in het station van Severobajkalsk binnen de trein op een lopen gezet. Een tweede politieman escorteert bagage van één van de relschoppers. Hij vraagt aan de wagonverantwoordelijke wanneer de trein hoort te vertrekken. Binnen 9 minuten. Nog voor deze tijd om is, passeren ons achtereenvolgens twee geboeide mannen, elk van hen door twee beren van politiemannen geëscorteerd. Hij vertrekt stipt op tijd.

Toen ik gisteren onze terugreis online probeerde te boeken, kon Oksana niet geloven dat er maar zo weinig plaatsen beschikbaar waren. Haar ongeloof bracht ons naar het stationsgebouw. Aan het loket is de keuze even beperkt. We komen wel te weten waarom: onze terugreis valt samen met de wisseling van de wacht. In sommige delen van Rusland is het gebruikelijk in een wachtsysteem te werken. Enerzijds kampen bepaalde gebieden (voornamelijk in het noorden) met een tekort aan arbeidskrachten, anderzijds is het in andere regio's heel moeilijk werk te vinden. Beide problemen vinden hun oplossing in het wachtsysteem. Het concept van wacht (trouwens nagenoeg hetzelfde woord in het Russisch: вахтa uitgesproken als ”vachta”) doen, is historisch verbonden met begrippen als wachtlopen, van wacht zijn, …. Het Russische wachtsysteem komt er op neer dat werknemers kortere of langere periodes naar een regio buiten hun woonplaats trekken om daar te werken. Na een werkperiode waarin veel uren worden gepresteerd, keren ze voor een even lange of kortere periode huiswaarts. Wanneer Oksana hoort dat onze terugreis samenvalt met de wisseling van wacht, heeft ze er maar weinig zin meer in. “De samenstelling van de passagiers zal kunstmatig hoog tot nagenoeg exclusief mannelijk zijn. Dit zorgt voor een grimmige sfeer. Bovendien zijn de mannen die in het wachtsysteem werken van een aparte soort. Ze drinken veel en uit die dronkenschap vloeien dikwijls gevechten voort.” Ik lachte haar opmerkingen weg... 

De trein rijdt al geruime tijd wanneer ik hem merk. Hij verplaatst zich binnen de wagon en knoopt, na het tonen van een badge, een gesprek aan met verschillende reizigers. Diegene die hij zopas aansprak, toont zijn respect door zijn blote bovenlijf onmiddellijk te hullen in een T-shirt. Hij vraagt wat voorafging aan de politie-interventie en hoe de voortvluchtige eruit ziet. Waar en wanneer de rechercheur in burger onze trein verlaat, is niet te zeggen. Zijn effect is wel merkbaar: het wordt een rustige rit.

Tekst en foto's: Lieven Vandenhole

Lees het Dagboek uit Rusland

Vorig artikel Gezelle en Poesjkin
Volgend artikel Fotograferen