‘Stop! Je Russisch is uitstekend!’

Als u geduld hebt, is avondonderwijs een toegankelijke manier om Russisch te leren. Het programma voorziet een les per week en kan duren tot tien jaar. ‘Spasibo’ heeft de mogelijke prestaties besproken met een gevorderde klas in het CVO-Roeselare. In het Russisch, natuurlijk.

Vertaler Diana Arkush geeft Russische les aan dit groepje van zeven enthousiastelingen in CVO Roeselare die al vijf-zeven jaar bezig zijn met de taal. Journaliste Annick, medewerker van de Krant van West-Vlaanderen en Ruslandreiziger Kurt, computer salesmanager Dirk, ambtenares Dorine, arts Lieve, vertaler Frederik en dappere Ria, die Russisch geleerd heeft na het wedden met haar broer en zijn Oekraïense vrouw. Niemand behalve Ria en Kurt heeft deze taal echt nodig, en ondertussen zijn ze Diana’s sterkste klas. Elke week komen ze na het werk om een paar uurtjes in het Russisch te praten over een brede waaier aan thema’s.

Het moet interessant
Diana werkt aan HITEKKortrijk en CVO-Roeselare. Ze bereidt voor elke les en elke klas nieuwe leerstof voor. Haar aanpak is zo individueel mogelijk om die fragiele interesse te bewaren. Ooit had ze een standaardcursus, probeerde ze grapjes en teksten uit Russische boeken te halen en schreef ze haar eigen cursus ‘Commerciëel Russisch voor beginners’. Na alle mogelijke experimenten kwam ze tot de methode die ze vandaag gebruikt: ze daagt haar studenten uit om over een bepaald thema na te denken en hun conclusies te delen in het Russisch.

‘Ik zou dit geen methode noemen!’, lacht Diana. Haar les moet gewoon interessant blijven voor volwassenen die niet zo veel tijd hebben voor zinloze bezigheden. En ze heeft hiermee uitstekende resultaten behaald. De beste ideeën voor haar leerstof vindt Diana in de academische cursussen uit de Sovjet-Unie van de jaren 1960. Haar eigen boek biedt ook veel culturele informatie aan naast de Russische grammatica.

Thuis in school
Voor mijn bezoek heeft ze ‘mijn’ thema gekozen: ‘Russisch als tweede taal’. Wij zitten in het midden van een reportage over Amerikaanse volwassen studenten die ook Russisch leren. In Diana’s les voor vandaag staat er naast een klassieke luisteroefening ‘Vul in wat er ontbreekt in deze zinnen’ een helemaal ‘andere’ vraag: ‘Wat is belangrijk in onze eeuw van globalisatie? Vertel over jouw situatie en verwachtingen van je kennis van het Russisch’. Nog een oefening. Het Russische kinderliedje ‘Antosjka’ naast een andere uitdaging: ‘luister naar hetzelfde liedje gezongen door Chinese studenten Russisch. Wat valt je hier op?’ Maar de meeste opdrachten moesten de studenten deze keer thuis maken. Diana heeft er ook een gezellige bijeenkomst van gemaakt. Met thee, Russische taart met chocolade en zure room ‘Smetanniek’ en koekjes. Trouwens, morgen is het 8 maart: de Vrouwendag wordt traditioneel gevierd als een Sovjet vervanging van St. Valentijn. In vele bedrijven in Rusland wordt het ook vanavond gevierd, morgen is een nationale feestdag.

Klas aan de slag
Mijn bezoek is ook iets om te bespreken in de klas. Uiteraard in het Russisch.

‘Waarom België? Waarom Brugge? Waarom niet Parijs of New York?!’ houdt Annick me in een vaste journalistieke grip. Ik antwoord zo eerlijk mogelijk, ik verwacht toch ook een antwoord op mijn eigen vraag: ‘Waarom deze taal?’ Annick vergelijkt ritme van het Russisch met de muziek van Sjostakovitsj.

Annick: ‘Свободное развитие познавательных способностей важнее, чем рутина, состоящая из слишком многих обязательных упражнений с целью учиться : это образ жизни птиц, а не людей’

‘Vrije ontwikkeling van het intellectuele vermogen is belangrijker dan een routine, die te veel verplichte oefeningen bevat: het is een levensstijl van de vogels, niet van een mens’

Uit het huiswerk: ‘Wat is intellect?’

‘Wat betekent ‘Anjola’ (‘Анёла’)?’ vraagt Dirk me, verward door een groot koekje met een portret van een klein meisje. Met erop dit raar woord geschreven in Cyrillische letters. Ik weet het niet. ‘De naam misschien?’ Enkel thuis snap ik dat de koekjesfabrikant de typisch Russische naam Aljona (Алёна) bedoelde. Met twee letters op een verkeerde plaats. Aangezien de meeste ‘Russische’ levenswaren in Europa worden gemaakt in Duitsland (de hedendaagse douanereglementen van Rusland zijn een onhaalbare kaart voor kmo’s), kan ik zo een drukfout begrijpen.

Dorine kwam aanvankelijk naar deze les als gezelschap voor haar broer. Haar broer is zijn interesse snel kwijt geraakt, Dorine komt al vijf jaar. Ze waardeert deze constant lerende-en-denkende omgeving.

In deze klas zit je inderdaad precies zoals in de boeken van Agatha Christie, waar een tiental gasten een misdaad in dezelfde woonkamer moet oplossen. Hier wordt het Russisch ook zo nauw en scherpzinnig onderzocht.

Kurt spreekt Russisch het best, bijna zonder accent: Kurt werkt nu bij de uitgeverij Roularta in Roeselare en spreekt Russisch bijna zonder accent: ‘Ik ben ‘verliefd’ op Rusland en ik reis er elke zomer met de rugzak door’.

Lieve vertelt een anekdote uit haar dokterspraktijk. Onder haar patiënten zijn er enkelen Russischtalig. Een patiënt stelde eens voor dat ze Russisch zouden spreken tijdens het onderzoek.

‘Goed’, zei Lieve, ‘maar wil u dan mijn fouten verbeteren alstublieft?’ Het onderzoek ging verder niet zo vlot. ‘Stop! Stop!’ riep de patiënt na elke drie woordjes van Lieve. ‘Zo mag je dat niet zeggen!’ Maar bij het afscheid drukte hij haar hand en zei: ‘Je Russisch is uitstekend!’

We lachen ons kapot. Het is precies wat er bijna elke dag gebeurt met mij in België: de eerste vraag na mijn ‘Goede dag’ is ‘Waarvan bent u afkomstig?’ en dan ‘Uw Nederlands is echt goed!’

Dirk schrijft het Russisch het best. Hij heeft een grote woordenschat en leest elke dag nieuws op Rambler.ru. Als een technische professional heeft hij een sterk analytisch vermogen en breekt de taalstructuur door. Toetsenbord met cyrillische letters is ‘russkaja’, toetsenbord gemaakt in Rusland is ‘rossijskaja’: allebei gewoon Russisch in alle andere talen. Dirk ziet deze fijnste nuances.

‘Russisch is een goede bezigheid om je verstand en brein te laten werken’, zegt hij. Zijn interesse voor de taal is ontstaan met zijn eerste radio met zenders van de hele wereld, ook in het Russisch. ‘Misschien spionnen?’ hoopte jonge Dirk toen. Ook de korte vertalingen van de recente Russische wetenschappelijke artikelen in de pers leken hem te kort. Zo besloot hij bijna 40 jaar geleden het Russisch te gaan leren.

Frederik heeft brede interesses in cultuur, luistert naar klassieke muziek en studeerde voor vertaler van Engels en Duits. Hij is blind en leerde het Russisch alfabet met een Brailleapparaat, maar ondanks alle moeilijkheden spreekt hij Russisch heel vlot en blijft even fatsoenlijk in zijn woordkeuze als in zijn Nederlands van een hoogopgeleide man.

Actief en internationaal
Als collega’s en vrienden gaan de cursisten van Diana’s klas vaak samen op uitstap. In Brugge liepen ze rond met een Russischtalige gids. Ze zijn samen naar ‘Het Zwanenmeer’ geweest.

Ze vieren Russische nationale feesten, koken Russische gerechten, nemen deel aan interculturele evenementen in de school en in de streek en missen nooit een mogelijkheid om meer inzicht te krijgen erin wat achter de taal staat.  Zo ziet er een ideale les Russisch uit in de avondschool Roeselare: geïntegreerd in de werkelijkheid en gebaseerd op uitwisseling van ideeën.

Ekaterina Verhees