Russen en Russinnen – Oksana uit Toeva

Feb 4, 2019
Van l. naar r.: Oksana, Lieven en Oksana uit Toeva tussen haar neefje, nichtje en jongste kinderen.
Van l. naar r.: Oksana, Lieven en Oksana uit Toeva tussen haar neefje, nichtje en jongste kinderen.

“Ak-Dovoerak is een kunstmatige stad. Eind de jaren vijftig werden Komsomol-brigades, bestaande uit specialisten van allerlei kunde en soort, hierheen gestuurd om in sneltempo een stad op te richten. Het internationale karakter van deze brigades zorgde ervoor dat je hier toen zowel Tsjetsjenen als Moldaviërs, Georgiërs als Wit-Russen, Armeniërs, Oezbeken of Oekraïners kon ontmoeten. Ik draag de naam Oksana naar een van de Oekraïense vrienden van mijn vader. 

1964 geldt als het officiële stichtingsjaar van de stad die de werknemers – nodig voor de ontginning van de hier ontdekte asbestvoorraden – moest huisvesten. 

De stad bestaat uit twee grote delen. Enerzijds is er het gedeelte waar jullie verblijven: 46 dicht bij elkaar gepakte appartementsblokken. Anderzijds een uitgespreid gedeelte met meer dan 1200 private woningen. 

Ak-Dovoerak is met zijn 13000 inwoners de tweede stad van Toeva. Vroeger was het een rijke, mooie, goed onderhouden stad. Hoe kan ik de stad nu verfraaien als er helemaal geen middelen ter beschikking staan? 

Oksana houdt van haar stad. Niet zozeer omwille van de gebouwen of de omgeving maar omwille van de mensen.

De hier ontgonnen asbest stond bekend omwille van de uitzonderlijke lengte van de vezels die onder meer gebruikt werden voor brandweermannenkledij. Sommige mijnschachten bevinden zich tot 1700 meter onder de grond. In het begin van de jaren negentig begon de toestand te verslechten. Meer en meer werden de schadelijke gezondheidseffecten van asbest duidelijk. In de glorietijden werkten hier duizenden mensen in de asbestindustrie. Nu zijn het er amper 1000. Omdat de site overging in Oezbeekse handen zijn 300 van die 1000 Oezbeken.

Toen de Russen hier aankwamen, wisten we niet dat er zoiets bestond als stenen huizen. Zij brachten ons ontwikkeling. De exodus van de Russen in de jaren negentig betekende een ware brain drain voor Toeva.”

Oksana nodigt ons uit op thee. Zij woont in het gedeelte van de stad met private woningen. Ze heeft  zes kinderen. De jongere studeren hier in Ak-Dovoerak. Tot hun 12 jaar krijgen kinderen onderwijs in het Toevaans. Vanaf die leeftijd worden Russische studieboeken gebruikt. Ook dan wordt de uitleg echter dikwijls in het Toevaans gegeven. Dit en het Toevaans als voertaal thuis, maken dat haar jongere kinderen amper kennis hebben van het Russisch. Haar oudere kinderen studeren of op een hogeschool in Kyzyl of op een universiteit in Krasnojarsk.

Wat het aantal kinderen per vrouw betreft staat Toeva al jaren op de eerste plaats in Rusland.
In 2016 was Toeva het deelgebied van Rusland met het hoogste aantal geboortes per 1000 inwoners (zie "Road trip naar Toeva, 1"). Bij het opnieuw raadplegen van de statistieken (www.gks.ru/bgd/regl/b18_14p/Main.htm) blijkt Toeva in 2017 op de tweede plaats te staan na de republiek Tsjetsjenië. Wat het aantal kinderen per vrouw betreft staat Toeva al jaren op de eerste plaats.

In Ak-Dovoerak zijn er disproportioneel veel jonge kinderen. Die kinderen worden soms Poetin-kinderen genoemd. Om de negatieve bevolkingsaangroei tegen te gaan, moedigen overheidsmaatregelen het krijgen van kinderen financieel aan. Enerzijds door maandelijks kindergeld. Anderzijds ontvangen gezinnen voor hun tweede geboren (of geadopteerd) kind een eenmalige premie van 453 026 roebel. Indien ze deze premie niet aanvragen bij de geboorte van hun tweede kind, kan hij bij de volgende geboorte/adoptie van een kind worden opgenomen. Als je weet dat het gemiddelde maandloon in de republiek Toeva voor de periode januari-november 2018 een kleine 35 000 roebel bedraagt, kan je de hoogte van deze aanmoedigingspremie inschatten. 

“Het sjamanisme en het boeddhisme zijn de meest beleden geloofsovertuigingen. Zelf ben ik echter christelijk. Jaren geleden raakte ik met de hulp van Jezus af van mijn alcoholverslaving. Die verslaving trok me in een neerwaartse spiraal. Ik verloor mijn professionele geloofwaardigheid en werd uiteindelijk zelfs ontslaan. Mijn vrienden keerden zich van mij af. Mijn kinderen misten een echte kindertijd. Hoewel ik van mijn verslaving af wou, lukte het me maar niet. Mijn dankbaarheid wil ik mijn leven lang aan god betonen.”

Oksana werd in 1970 in Ak-Dovoerak geboren. Haar ouders – eenvoudige werkmensen – vonden het heel belangrijk dat ze een goede opleiding kon genieten. Ze huwde met een klasgenoot. Na hun middelbaar onderwijs studeerden ze samen verder in Krasnojarsk. Eens hun studies beëindigd, keerden ze terug naar Toeva om hier een gezin te stichten. Oksana houdt van haar stad. Niet zozeer omwille van de gebouwen of de omgeving maar omwille van de mensen.

Naast haar voltijdse job en haar gezin runt Oksana een miniboerderij: koeien, konijnen, kippen, … De koeien staan overdag amper op stal. Zelfs 's winters grazen ze – zij het getooid in warme kledij – rond. Tot temperaturen van -35 °C zoeken ze onder de sneeuw naar gras.

Tekst en foto's: Lieven Vandenhole

Lees het Dagboek uit Rusland

Vorig artikel Am I Lovely? Of Course! Female Poets From Russia
Volgend artikel Olivier Willemsen – Roza

Juli 2023

Ons steunen

Deel je Trakteer ons op een 
Spasibo bestaat zonder geld, maar niet zonder inspanning. Vind je een artikel leuk? Doneer voor een vrijwilligersvergoeding van je favoriete auteur. Elke cent telt!