Road trip naar Toeva, 1

Dec 31, 2018
Standbeeld in Kyzyl van Boejan Badyrgy
Standbeeld in Kyzyl van Boejan Badyrgy

“In België is de reactie. Alleen op reis naar Rusland? Wat heb je daar te zoeken? Is het daar niet gevaarlijk? In het Europees gedeelte van Rusland is de vraag – meteen ook een vaststelling: wat meen je te kunnen beleven ten oosten van de Oeral? Daar is geen culturele rijkdom, daar is niets te doen. En hier in Novosibirsk is het: Toeva, dat is toch wel een ander deel van Rusland. Daar wonen geen Russen. Dat is een ander volk. Daar roken alle mannen weed en drinken ze erop los. Conflicten worden daar al snel met het mes beslecht...”

Ze kan er wel om lachen. Ik heb haar weten te overreden! We gaan naar Toeva! Een bestemming die al ruim een jaar op mijn verlanglijstje staat. Vorig jaar raadde de lerares me aan – als ik Rusland echt in zijn verscheidenheid wil ontdekken – daarheen te trekken. Zelf woonde zij er toen haar man – een ingenieur – een langdurige opdracht toegewezen kreeg in de hoofdstad Kyzyl.

De beelden of de verhalen die Toeva niet enkel bij Oksana oproept, blijken een grond te hebben. Eind jaren tachtig, begin jaren negentig ontstond in Toeva een onafhankelijkheidsbeweging. Een banale dansvloer-ruzie tussen Russische en Toevaanse jongeren zou in mei 1990 de druppel worden waardoor deze beweging kantelde in gewelddadige uitingsvormen (The Newly Independent States of Eurasia: Handbook of Former Soviet Republics, blz. 38). Tegen juli 1990 zouden ten minste 88 Russen zijn omgekomen bij anti-Russische aanvallen. Een maand later zouden dit er al 168 zijn (Nationalist Mobilization and the Collapse of the Soviet State, blz. 230). Het resulteerde in een massale exodus van de Russische gemeenschap uit Toeva.

Het deelgebied kent het hoogste aantal geregistreerde misdrijven per 100 000 inwoners.

Recentere officiële gegevens (zie Федеральная служба государственной статистики). Toeva is al jaren het slechts scorend deelgebied van Rusland wat de gemiddelde levensverwachting bij geboorte betreft. (Mannen: in 2006 55,84 jaar – in 2016 64,21 jaar. Vrouwen: in 2006 61,57 jaar – in 2016 69,35 jaar). Het deelgebied kent het hoogste aantal geregistreerde misdrijven per 100 000 inwoners. De geboorteratio is er hoger dan om het even waar elders in Rusland. 

Terugkrabbelen kan je het niet noemen. Maar toch duiken er tegenargumenten op. “Zelfs Russen ondernemen zo'n lange road trip enkel in een konvooi van wagens. De wegen zullen soms zo eenzaam zijn dat je uren op een andere voorbijganger kan wachten.”

En toch vertrekken we op ons tweetjes voor een duizenden kilometers lange tocht. De kortste route vanuit Novosibirsk naar Kyzyl (via de kraj Altaj, de republiek Altaj en Mongolië) beloopt een kleine 1600 kilometer. Wij moeten kiezen voor een alternatieve route die binnen de Russische grenzen blijft. Echt veel verschil maakt het niet: een paar tientallen kilometers.

Hotel-café te Vjerg-Tsjeboela
Hotel-café te Vjerg-Tsjeboela

De eenzame wegen, dat zal niet voor vandaag zijn. In Kemerovo (bij ons bekend omwille van de dodelijke brand in het winkelcomplex) staan we meer dan een uur in de file. Ook hier heb je het probleem dat grote verbindingswegen wel nog eens doorheen stadscentra durven te lopen.

Onze eerste overnachtingsplaats wordt een uitdaging. Toen het maar net begon te schemeren, werd al verwezen naar een twee-etage-café waar we zouden kunnen overnachten. Hoeveel keer stopten we in de overtuiging dit hotel-café te ontwaren? Iedere keer een ontgoocheling. “Je kan hier wel iets eten of drinken maar het hotel ligt nog een beetje verder.” De eerste keer was dit beetje verder een kleine tien kilometer. De volgende keren varieert dit van vijf tot vijfentwintig kilometer. Intussen heeft de nacht ons ingehaald. 

We berijden de R-255 die Novosibirsk verbindt met Irkoetsk aan het Baikalmeer. De R-255 maakt deel uit van de 10500 kilometer lange Transsiberische weg tussen Sint-Petersburg en Vladivostok. Verklaart dit de stroom aan vrachtwagens op dit nachtelijke uur? 

Eindelijk. Het gezochte hotel-café. Hoewel onmiddellijk naast de druk bereden Transsiberische weg gelegen, biedt het verpozing van – op een gietdonkere weg – kruiselings voorbijrazende vrachtwagens. 

De onze de enige personenwagen op de parking. Vrachtwagenchauffeurs stoppen hier massaal, zij het niet voor een bed maar voor de door twee mannen en hun honden bewaakte parking. De 50 roebel voor de parkeerplaats, wordt ons niet aangerekend. Die is vervat in de prijs van de per persoon te betalen hotelkamer.

Tekst en foto's: Lieven Vandenhole

Lees het Dagboek uit Rusland

Vorig artikel Den beer heeft mij gezien
Volgend artikel Road trip naar Toeva, 2