Naar het Bajkalmeer

Apr 29, 2019
 Onderweg
Onderweg

De baboesjka kijkt naar ons zonder ons aan te kijken. Een uitdrukkingloos gezicht. Een afwezige blik. Zittend op de ligbank. De trein staat 55 minuten stil in Novosibirsk. Voor langeafstandstreinreizigers de gelegenheid om proviand in te leggen voor de komende dagen. Wanneer een jongeman, beladen met plastic zakken vol eten en drank, de wagon binnenkomt en zich bij haar vervoegt, licht haar gezicht even op. Hij klapt haar liefdevol op de beide wangen. Ze vraagt nagenoeg onhoorbaar: “Was het buiten heel koud?” De jongeman glimlacht om haar bezorgdheid en stalt de aangekochte schatten uit. Hij toont elk van de producten. Zij kijkt er naar, zegt niets.

Voor de tocht Novosibirsk-Severobajkalsk zullen we ruim veertig uur in deze platzkartwagon doorbrengen. Deze hele tijd ben ik ervan overtuigd in een eind 2018 aangekondigde, nieuwe platzkartwagon te zitten. Mooi blauwe zitbanken/bedden, een vloer die nog geen tekenen van slijtage vertoont, per groep van bedden ten minste één stopcontact, led-borden die de plaatselijke tijd en de binnentemperatuur weergeven, … Pas eens terug thuis, bij het herlezen van het op Spasibo-magazine gedeelde artikel, besef ik niet in zo'n nieuwe wagon te hebben gezeten. 

De telefoon van de jongeman rinkelt. Na een paar woorden, voldoende om te weten dat de baboesjka zijn oma is, geeft hij zijn telefoon door. Ze spreekt stil, langzaam hakkelend. Een van haar andere kleinkinderen, vragend hoe het met haar gaat, wanneer ze terug thuis zal zijn. De levendige vragensteller is duidelijker te horen dan de baboesjka. Haar stem: een monotoon volume, een vlakke toon. Een stem vanuit een diepverdoofde diepte. Een stem waarin slechts de restant van een wegterende persoonlijkheid spreekt. Na het telefoongesprek, geen gesprek over het gesprek. Net zoals voorheen – stilte tussen kleinzoon en oma.

Bevoorradingswinkeltjes vlakbij het station van Tajsjet
Bevoorradingswinkeltjes vlakbij het station van Tajsjet

Het wordt snel donker. De kleinzoon zegt dat ze beter slapen kan gaan. Ze kijkt hem vragend aan maar doet wat hij zegt. Wanneer ze neerligt, trekt hij haar pantoffels uit. Geeft een kusje op haar voorhoofd. Ze slaagt er  niet in laken en deken zo te schikken dat ze volledig is toegedekt. Zonder woorden, met heftig schokkende armen blijft ze proberen. Hij legt zijn rechterhand rustig op haar wang. Haar snokkende armen kalmeren. Met zijn linkerhand dekt hij haar toe.

Na 12 uur met korte onderbrekingen bollen, houdt de trein opnieuw langdurig halt. 42 minuten zal hij stilstaan in Krasnojarsk station. Ruim de tijd om een echt ontbijt te genieten. Omdat ik hier vorig jaar regelmatig de trein nam, weet ik waar dit vlakbij het station kan. De snelste weg naar het stationsplein ben ik echter vergeten. De keuze om ons via het stationsgebouw naar de bistro te spoeden, is de verkeerde. Ook vanaf de sporen kom je het station pas in na een veiligheidscontrole. Te laat herinner ik me hoe dit nodeloos tijdsverlies had kunnen vermeden worden. Via een voetgangsbrug kan je rechtstreeks van de sporen naar het stationsplein. We slagen erin een gejaagd ontbijt te verorberen. Ook hier verandert de wereld te snel. Wanneer we een grote week later opnieuw in Krasnojarsk passeren, zijn er elektronische poortjes geplaatst aan de trappen naar de voetgangersbrug. Je snel naar de stad reppen, is niet langer een optie. Je moet sowieso de veiligheidsscreening in het station door. 

Hij begint met de bereiding van hun middagmaal. Een typisch maal voor langeafstandsreizigers. Een kant en klare pastamaaltijd. Aan de droge pasta in het plastic potje hoef je enkel nagenoeg kokend water uit de warmwaterketel aan het einde van de wagon toe te voegen. Dergelijk maal kan hij zijn oma toch niet serveren? Hij versnijdt enkele paprika's en augurken. Tovert een paar hardgekookte eitjes tevoorschijn. Dit lijkt er al meer op. Rituelen zijn aan haar niet langer besteed. Zodra ze haar maal voorgezet krijgt, begint ze te eten. Hij daarentegen. Een kruisteken. Minutenlang fluisterend prevelen. Opnieuw een kruisteken. Haar lunch zit er bijna op wanneer hij aan de zijne begint. 

Tekst en foto's: Lieven Vandenhole

Lees het Dagboek uit Rusland

Vorig artikel Gentse studenten lanceren veganistische Russische pelmeni op de markt
Volgend artikel Nederlands kunstwerk als Russisch icoon