Op 21 april, net aan de vooravond van de 148ste verjaardag van de oprichter van de Sovjet-Unie Vladimir Lenin, voerde Theatercollectief Raf zijn productie ‘Goodbye Lenin, niet de film’ in het Brugse kunstencentrum Kaap op. Die vertoning vond plaats in het kader van ‘De Brugse connectie – 300 jaar Academie’. Spasibo woonde de zoektocht naar de eeuwige waarheden – en Leninstandbeelden – op de Lada-roadtrip naar Oekraïne bij.
Twee jonge Belgen vertrekken met een gehuurde Lada op een avontuurlijke reis naar Oekraïne. Ze zijn op zoek naar een standbeeld van Lenin. De uitdaging is niet evident: bijna alle 5500 geregistreerde standbeelden van de Sovjetleider in Oekraïne werden neergehaald en vernietigd tijdens de ‘decommunisatie’ van het land. Lege voetstukken wekken talloze vragen op. Moeten we ons verleden behouden of net loslaten? Is springen op het hoofd van een neergehaald standbeeld een kenmerk van vooruitgang? Is de geschiedenis een stap voor- of achteruit, of herhaalt zij zichzelf? Wat heeft het Westen te bieden aan het Oosten “behalve alternatieve cocktailbars” en overdreven consumptie? Waarover beschikt het Oosten dat de idealistische jongens aantrekt? Heden en verleden, origineel en kopie, ratio en gevoelens, idealisme en pragmatisme, kennis en geloof, oorlog en vrede, communisme en kapitalisme, ernst en ironie – tussen alle uitersten gaat de Lada van Theatercollectief Raf in deze briljante filosofische schets zijn eigen weg.
Tussen Lenin en Braveheart
De vragen in dit stuk zijn universeel, maar het verhaal is net heel persoonlijk. Acteurs Reynout Dekimpe en Andy Van Kerschaver fungeren hier als ervaringsdeskundigen en stellen een stuk uit hun eigen leven voor. Ze worden hun eigen artistiek experiment, waar ze ook de psychologische precisie uit halen. De idealist enerzijds, verloren in de moderne wereld en slechts op één doel gefocust, en de agnost anderzijds, door elk levensmoment gefascineerd, geven een aangrijpend inzicht in wat ons als mensheid drijft: onze angsten, dromen, tegenstrijdigheden, tekorten, vermogen en hoop. “Kunnen we een mens zijn zonder geloof?”
De ideeënruimte wordt voor meer duidelijkheid aangelegd in de coördinaten van twee persoonlijke parabels: de ene over een klimmer die de bergtop opnieuw en opnieuw probeert te bereiken, ondanks de gevaren en tegenslagen, en de ander over een witte steen die met de tijd door een rivier gereinigd wordt. Alles wat nog niet werd gezegd of gehoord in ‘Goodbye Lenin… ‘ vind je misschien later nog in deze verhalen terug. Let wel op dat je het verschil tussen een zoektocht en een obsessie kent, want voor je het weet klinkt Natasha Bedingfield als een marxist en beginnen uitspraken van Mel Gibson in ‘Braveheart’ opeens op een toespraak van Lenin te lijken.
Niet de film
Videobeelden maken een essentieel deel uit van het stuk, maar in principe gaat het hier niet om een film (en dus niet om Good Bye Lenin! van Wolfgang Becker). Het is nog beter: je kinderdroom wordt waar en je kunt als het ware instappen in wat je ziet op het scherm. Dankzij de camera en beeldregie van Robbe Maes vullen video-opnames de acties op het podium zodanig vindingrijk aan dat er geen ‘gaten’ tussen de overgangen zijn. Soms creëert het scherm een analytische afstand, soms verwerkt het een actie tot een emotie, wat empathie meteen een extra dimensie geeft. Video vlecht ook de losse tijden, plaatsen en handelingen van het verhaal samen tot de drie sterke eenheden. Ook dat houdt je aandacht en medeleven tot het laatste woord vast.
Of het nu gaat om video of een podiumactie, Theatercollectief Raf blijft verrassen met zijn scherpzinnige visuele taal. Hoewel het verhaal zelf niet echt over Oekraïne gaat, zijn de theatermakers er toch in geslaagd de Slavische ziel onderweg tegen te komen en mee te brengen in een stand-up-interlude zonder uitgesproken woord en met niets meer dan drie balalaika’s.
Verhaal en geschiedenis
Het verhaal bevat een finale, maar brengt geen catharsis met zich mee. Integendeel, het wordt duidelijk dat er zeker nog geen einde is. Voor Lenin misschien wel, maar niet voor wie nog leeft. De symbolische witte steen is misschien teruggevonden in de vorm van een afgedankt Sovjetstandbeeld. Maar de rivier van de tijd stroomt verder, de roadtrip gaat door, en de zoektocht naar antwoorden is het enige definitieve antwoord.
Goodbye Lenin, niet de film
Spel: Reynout Dekimpe, Andy Van Kerschaver
Tekst: Reynout Dekimpe
Camera & beeldregie: Robbe Maes
Met steun van: Sabam
Productie: Theatercollectief Raf, Kultuurfaktorij Monty
Tekst: Ekaterina Verhees
