In de Boxhagener Strasse, op een boogscheut van de Karl-Marx-Allee, bevindt zich Baikal, een taverne met zowel Duitse als Russische specialiteiten. Als je de uitgestalde foto’s van pelmeni ziet, is de link met Rusland al snel gelegd. Voor wie een beetje gehecht is aan de Russische keuken is watertanden verzekerd. Dat bewijst onze redacteur Jessica Jacobs.
Irina en Alexander wonen sinds 2005 in Berlijn en baten nu al twee jaar deze bescheiden taverne uit. Ze hebben alle standaardproducten die in elke bakkerij hier te vinden zijn, zoals koffiekoeken, belegde broodjes en taarten. Maar ze hebben ook nog wat aparts in de aanbieding. In de toonbank liggen knapperig gebakken Cheburashki: gefrituurd deeg gevuld met aardappelen. Misschien wel te zien als de Russische variant van de hamburger: een snelle hap die wat vet geeft om de kou te doorstaan.
Alexander is een zogenaamde ‘Russlandduitser’. Samen met zijn vrouw en zoontje verliet hij zijn woning in Irkutsk om een nieuw leven te beginnen in Berlijn. ‘Ik vind het aangenaam dat mensen hier over het algemeen vriendelijk zijn. In de winkel bijvoorbeeld, begroeten de werknemers je bijna altijd. In Rusland is dat anders’, zegt Alexander. Terwijl hij de zelfgemaakte pelmeni afkookt, vertelt Irina over hun komst naar Berlijn acht jaar geleden.
‘Aanvankelijk was het moeilijk om ons aan te passen hier in Duitsland’, zegt Irina. ‘Onze Duitse buren ontvingen ons niet met open armen en negeerden ons zelfs. We dachten dat het aan ons lag en bleven maar moeite doen om hen gedag te zeggen. Ondertussen, acht jaar later, hebben ze ons aanvaard en komen we gelukkig heel goed overeen.’
Ze wonen dan wel in een ander land, hun achtergrond zijn ze nog niet vergeten. Irina en Alexander hebben hun taverne genoemd naar het Baikalmeer in Irkutsk, hebben Russischtalige kranten voor hun klanten en maken Russische gerechten klaar.
‘Wij maken al het eten vers, pelmeni zijn bijvoorbeeld niet moeilijk om te maken. Wat deeg vullen met gehakt en koken. Het Russisch eten valt hier heel goed in de smaak, vooral de wareniki, zoete of zoute deegbuidels gevuld met onder andere aardappel of kersen, zijn heel gegeerd bij vegetariërs’, zegt Alexander. En ze zijn inderdaad overheerlijk.
Veel van hun vrienden zijn Russisch, maar ook met Duitsers kunnen ze het nu goed vinden. Terwijl ik mijn bord pelmeni leeg eet, passeren heel wat mensen. Ze bestellen wat in het Duits of een enkeling in het Russisch en nemen het mee voor onderweg. Irina en Alexander verkopen in Baikal voor ieder wat wils.
Ruslandduitsers
Catharina De Grote bracht als Duitse prinses en Russische tsarina in 1762 een hele Duitse entourage met zich mee. Deze Duitsers werden met speciale privileges naar Rusland gelokt. Ze kregen het recht om hun eigen taal en cultuur te behouden, in ruil zouden ze landbouwgrond bewerken. Catharina’s uitnodiging had succes, heel wat Duitse boeren aanvaardden de uitnodiging in de jaren 1764-67 en vestigden zich aan de Wolga rivier.
De start van de Eerste Wereldoorlog betekende voor de Duitsers in Rusland, net als voor de andere minderheden, het begin van hun deportatie naar andere gebieden in Rusland. Hongersnood en haatgevoelens ten opzichte van hen als niet-Russen bemoeilijkten hun situatie.
In Augustus 1941 besliste Stalin over de deportatie van de Wolga-Duitsers naar Sibierië, Azië en Noordoostelijke delen van Rusland. Na de val van de Sovjet-Unie gaf de Duitse overheid deze Russlandduitsers de kans om terug te keren naar Duitsland en de Duitse nationaliteit te krijgen. In het begin van de jaren ‘90 zijn jaarlijks zo’n 400.000 Ruslandduitsers op deze manier naar Duitsland verhuisd. De laatste jaren is dit getal onder de 10.000 per jaar gezakt. Momenteel zouden er nog zo’n 600.000 Duitsers in Rusland leven, zo meldt het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken.
